Khám phá công nghệ chống nói dối

Địa ngục ta noi doi vì nhiều nguyên do. Thường nhật , nói dối giúp ta không gặp vấn đề với luật , với ông chủ hay nhà cầm quyền. Đôi lúc bạn có xác xuất phát hiện được ai đang nói dối , nhưng điều đó thực sự khó thực hiện chút nào. Polygraphs , thường được nhắc đến là “máy phát giờ noi doi ” – lie detector – là một thiết bị ghi lại những phản ứng sinh lí của thân thể. Không như tên của nó , thiết bị này không phát hiện được ai đương noi doi , nó chỉ phát hiện những hành vi giống-như-khi-đang-nói-dối được thể hiện ra. Bạn có tin rằng bạn có xác xuất xí gạt được chiếc máy và người kiểm tra không? Trong bài viết này , bạn sẽ biết được chiếc máy hoạt động như thế nào , một cuộc kiểm tra sẽ diễn ra như thế nào , và hẳn nhiên , các cách để xí gạt nó. Một chiếc máy polygraph thuần tuý là sự tổng hợp của các thiết bị y khoa dùng để đo dấu hiệu sinh tồn của con người. Khi đối tượng bị hỏi về một vấn đề nào đó , người kiểm tra sẽ theo dõi nhịp tim , áp huyết , nhịp thở và độ dẫn điện của da – electro-dermal activity ( cũng là sự tiết mồ hôi , cụ thể trường hợp này là ở đầu ngón của bàn tay ) so với mức độ thường nhật. Sự thay đổi có xác xuất do đối tượng đang nói dối , nhưng kết quả còn nước phụ thuộc vào người kiểm tra. Máy polygraph thường được sử dụng trong điều tra tội nhân , nhưng ngoại giả còn được sử dụng với nhiều mục đich khác. Địa ngục ta có xác xuất sử dụng chiếc máy này với bạn trước khi bạn đi xin việc: nhiều chính phủ , các cơ quan bí mật sẽ request bạn trải qua cuộc kiểm tra với chiếc máy polygraph khi tuyển chọn. Cuộc kiểm tra với chiếc máy polygraph được thiết kế để theo dõi các đáp ứng không tự chủ khi đối tượng bị hỏi rơi vào thể trạng stress , nếu như stress hồi noi doi . Chiếc máy chẳng thể chỉ ra được xác thực ai đang nói dối , theo Dr. Bob Lee , nguyên chú tâm của Axciton Systems , một công ti chuyên làm ra máy polygraph. Dù sao thì ngoại giả cũng có rất nhiều đáp ứng sinh lí khác của thân thể khi chúng ta trở mặt một ai đó , do vậy qua việc đặt ra các câu hỏi cho đối tượng và xem xét kỹ lưỡng sự thay đổi sắc thái của họ , người kiểm tra có xác xuất rõ ràng xem đối tượng có đương noi doi năng không. Chiếc máy Polygraph Chiếc máy polygraph đã trải qua nhiều sự thay đổi quan yếu trong thập kỉ qua. Hưng thịnh năm trước , giống như trong các bộ phim cũ , máy polygraph là một thiết bị với những cái kim nhỏ vạch các đường thẳng lên cuộc giấy chạy liên tiếp. Nó được làm gọi là analog polygraph. Hiện nay , hồ hết các máy polygraph đều được thực hành qua hệ thống giao thông điện tử: cuộn giấy chạy được thay bằng những giải thuật không đơn giản và một màn hình máy tính. Khi bạn ngồi vào chiếc ghế dành cho việc kiểm tra , rất nhiều ống và dây được nối với thân thể bạn tại những vị trí đặc biệt để đo dấu hiệu sinh tồn: hành vi noi doi sẽ làm thay đổi những dấu hiệu này và có xác xuất được phát hiện bởi chiếc máy và người kiểm tra chuyên nghiệp – thỉnh thoảng được làm gọi là nhà tâm sinh lí của tòa án – forensic psychophysiologist ( FP ). Họ sẽ kiểm tra sự Biến hóa của các dấu hiệu như: + tần số thở: 2 ống đầy khí được buộc vòng quanh ngực và bụng của đối tượng. Khi cơ bụng hay cơ ngực nở ra , không khí trong ống bị nép lại. Ở máy analog polygraph , không khí sẽ tác động vào một ống gió , giống với chiếc đàn xếp , ống này tiếp chuyện tác động vào một cần cơ học đã được nối sẵn với chiếc bút ghi để rồi nó vạch lên trên cuộn giấy những đường thể hiện sự thay đổi của hô hấp. Máy polygraph điện tử sử dụng một máy biến năng để chuyển năng lượng do không khí bị nén sinh ra thành tín hiệu điện. + áp huyết – nhịp tim: một băng đo áp huyết được quấn quanh cánh tay. Những cái ổng được nối từ băng quấn tới máy polygraph. Khi máu được bơm qua đoạn mạch ở cánh tay nó tạo ra thanh âm , sự thay đổi áp huyết làm thanh âm thay đổi và chuyển di không khí trong ống , và từ đó làm chuyển di ngòi viết như ở phần trên. Và đối với máy polygraph điện tử thì tín hiệu này cũng được chuyển thành tín hiệu điện nhờ máy biến năng. + Độ cách điện của da: cũng chính là đo độ dẫn điện của da , về căn bản là đo mức độ mồ hôi ở đầu ngón của bàn tay. Sọ ngón của bàn tay là nơi mềm xốp nhất của thân thể , rất dễ theo dõi việc ra mồ hôi tại đây. Và khi bị stress , ta sẽ ra nhiều mồ hôi hơn thường nhật. Những bản kim khí – galvanometer – sẽ được kẹp vào đầu 2 ngón của bàn tay của đối tượng. Những tấm này sẽ đo độ dẫn điện của da: khi ra mồ hôi , da sẽ dẫn điện tốt hơn khi da khô. Một đôi loại máy polygraph khác còn có xác xuất ghi lại đi đứng của chân và tay. Khi người kiểm tra đặt ra câu hỏi , tín hiệu từ những cảm biến nối với thân thể sẽ ghi lại vào một dải giấy chạy liên tiếp. Bạn sẽ biết thêm về người kiểm tra và cuộc kiểm tra với máy polygraph ngay sau đây. Những người không tỏ thái độ đồng tình máy polygraph thì ý rằng máy phát hiện noi doi là điều không tưởng , và độ xác thực của nó không hơn việc tung đồng xu là mấy. “Không thể có cỗ máy nào có xác xuất phát hiện được ai nói thật , ai nói dối” , theo American Civil Liberties Union. “Cỗ máy phát giờ noi doi không ngụy trang mức độ thực hư , nó đo sự thay đổi của áp huyết , nhịp thở , mức độ ra mồ hôi , mà những thông số này có xác xuất thay đổi trong nhiều thể trạng tính cách khác của con người”. Lee , người đã thực hành những cuộc kiểm tra noi doi trong hơn 18 năm , cùng quan điểm hoặc suy nghĩ với ai đó về việc chiếc máy polygraph không phát hiện được người noi doi. “Nhiều năm qua người ta gán cho cỗ máy này cái tên ‘cỗ máy phát giờ noi doi ’ , nhưng từ giác độ khoa học , không có chiếc máy nào có xác xuất phát hiện sự giả dối. Tôi chẳng thể nói cho bạn biết sự giả dối nó như thế nào.”. Nhưng ông cũng tự tin tuyên bố rằng máy polygraph có xác xuất rõ ràng được những thể hiện lường đảo ngay khi đối tượng chịu cả những áp lực từ cuộc kiểm tra. “Một FP được huấn luyện tốt sẽ có được sự xem xét kỹ lưỡng nhạy bén và phân tích xác thực nhằm chỉ ra ai đương noi doi ”. Vậy FP là người như thế nào? Trong phần tiếp theo , bạn sẽ tìm hiểu xem người thực hành cuộc kiểm tra này là ai và điều gì giúp họ quản lý được cuộc kiểm tra này. Địa ngục thực hành cuộc kiểm tra Sẽ chỉ có 2 người trong căn phòng suốt buổi kiểm tra – người thực hành và đối tượng cần kiểm tra. Những người thực hành thường được làm gọi là forensic psychophysiologists ( FP ). Vì chỉ có 2 người trong căn phòng suốt cuộc kiểm tra , nên những động tác của FP sẽ có tác động đến một điều gì đó rất nhiều tới kết quả kiểm tra. “Đó là nhân tố quan yếu khi đối tượng bị tra cứu về một tội ác nào đó , ” Lee nói , “Hãy nhìn xem , tôi không biết họ nói dối hay không , tôi cũng không quan hoài xem họ có tội hay không. Tôi không có một sự hạn chế hay một trường hợp ngoại lệ nào cả không theo hoặc không phụ thuộc vào bên nào và không có chút thành kiến khi họ bước vào. Và khi tôi nhận ra họ đéo nói dối , tôi sẽ lập tức trở nên trạng sư của họ”. FP có nhiều việc phải làm để thực hành được một buổi kiểm tra: + Cài đặt máy và chuẩn bị cho buổi test. + Đưa ra những câu hỏi. + Đưa ra nhận xét sơ sài về đối tượng. + Đánh giá và ước tính Cuối cùng. Cách đặt câu hỏi cũng ảnh hưởng không nhỏ tới Cuối cùng của cuộc thẩm tra. Có nhiều Sự tình mà FP cần phải cân nhắc để đưa vào câu hỏi , giá dụ như về văn hóa hay đạo đức. Sẽ có những chủ đề mà khi ta đề cập đến sẽ làm đối tượng có những đặc tính dễ nhầm với những hành vi noi doi. Cách đưa ra câu hỏi sẽ ảnh hưởng đến cách đối tượng suy nghĩ và cách đối tượng trả lời câu hỏi đó. Ngày nay có khoảng 3.500 FP trên khắp nước Mỹ , trong đó 2.000 người làm việc cho các tổ chức chuyên nghiệp , theo tiến sĩ Frank Horvath , giảng sư đại học bang Michigan về tội phạm pháp luật và là thành viên của American Polygraph Association. Horvath luôn quan tâm tới chất lượng của những FP không chuyên. Luật pháp cho phép sử dụng giấy phép hành nghề từ bang này sang bang khác , vì thế không có chính phủ nào trực tiếp quản lý những giấy phép này. Horvath còn cảm thấy việc huấn luyện những FP này còn rất đạm bạc. “Tôi không nghĩ là việc cấp giấy phép hành nghề tự do cho các FP này là hợp lý. Sẽ thật bất công cho các FP khác” , Horvath nói. "Chúng tôi đặt ra nhiều Các quy định về kỹ năng của các FP. Bạn có thể mua một chiếc máy polygraph , sau đó mang đến Michigan , nhưng bạn sẽ không thể làm việc được ở đây do chúng tôi có những điều luật quy định chặt chẽ. Nhưng bạn có thể mạng chiếc máy tới Ohio và mở văn phòng hoạt động”. Ngày nay , một số người có thể dự khán vào các lớp học nội trú để có thể chính thức được công nhận là FP với hiệp hội nhà nước. Một số bang ở Mỹ yêu cầu FP phải được huấn luyện tốt. Đã có nhiều trường xung quanh nước Mỹ được xây dựng nhằm huấn luyện công chúng trở thành các FP. Một trong số đó là Học viện nhà nước Axciton , được xây dựng bởi Lee. Trường đã được chính thức công nhận bởi American Polygraph Association. Dưới đây là các bước mà một học viên phải trải qua để có được chứng chỉ hành nghề FP: + Trước khi được vào trường , họ phải có được bằng tú tài hoặc 5 năm kinh nghiệm trong việc điều tra và bằng cao học. + Học viên dự khán và phải vượt qua 10 khóa học với cường độ rất cao. Các quy định giảng dạy còn bao gồm cả Tâm lý , sinh lý , đạo đức , lịch sử , cấu trúc câu hỏi , đánh giá tâm lý qua lời nói , biểu đồ đánh giá và phân tách các dữ liệu thu được. + Học viên phải trải qua một khóa học cùng với việc thực hiện tối thiểu 25 lượt thẩm tra tương ứng mỗi trường hợp. Có thể xem lại được các lượt thẩm tra. Khóa học này có thể kéo dài 8 tháng hay một năm. Khi đã trải qua tất quá trình này , học viên sẽ trở thành một FP thực thụ và nhận được chứng chỉ hành nghề. Không có một Các quy định nào dành cho các FP trước khi hành nghề. Một cuộc thẩm tra noi doi Trải qua một cuộc thẩm tra nói dối là trải nghiệm đáng sợ thách thức từng đầu dây tâm thần của bạn , ngay cả người sắt đá nhất. Bạn ngồi đó , quấn quanh mình dồi dào dây dợ lằng nhằng. Dù bạn không có gì phải giấu , bạn cũng sẽ lo lắng liệu cái thiết bị kia có chỉ ra điều gì đó trái lại hay không. Người ta thường nói rằng , trải qua cuộc thẩm tra với máy polygraph không khác chi việc “chui vào một chiếc hộp” cả. Cuộc thẩm tra là cả một quá trình dài , được chia thành nhiều thời kì. Dưới đây là các thời kì của bán nhật thẩm tra bình thường: + Pretest: đây chỉ đơn thuần là cuộc phỏng vấn nho nhỏ giữa người thẩm tra và đối tượng , để giúp hai người có thể hiểu nhau hơn. Thời kì này kéo dài khoảng một giờ. Người thẩm tra cũng hỏi qua một chút chuyện liên hệ tới Sự tình được điều tra. Khi đối tượng ngồi đó và trả lời câu hỏi , người thẩm tra song song phác thảo nên một bản thông báo về đối tượng. Người thẩm tra cần biết xem đối tượng sẽ đáp ứng như thế nào khi trả lời câu hỏi và trải qua cuộc thẩm tra. + Design question: Người thẩm tra sẽ nghĩ ra những câu hỏi hướng về Sự tình cần điều tra , và thí nghiệm qua trên đối tượng. + In-test: Buổi thẩm tra thật sự bắt đầu. Người thẩm tra đưa ra 10 hoặc 11 câu hỏi , trong đó chỉ có 3 hay 4 câu liên đới tới vụ việc cần điều tra. Những câu hỏi khác là câu hỏi điều khiển – control questions. Những câu hỏi điều khiển là những câu hỏi rất phổ biến , kiểu như “Bạn đã bao giờ ăn cắp gì đó chưa?” – loại câu hỏi mà người trả lời khó có thể nói “không”. Nếu đối tượng trả lời không , người thẩm tra sẽ có những mật hiệu “chứng” để so với mật hiệu khi họ trả lời các câu hỏi khác. + Post-test: Người thẩm tra sẽ tổng hợp lại dữ liệu của máy polygraph về đối tượng , và xem xét xem liệu đối tượng có noi doi hay không. Nếu có sự biến thiên rõ rệt , điều đó có nghĩa đối tượng đang noi doi , đặc biệt khi đối tượng có những đặc tính Đồng dạng đối với một câu hỏi được hỏi đi hỏi lại Hai ba lần. Đôi khi , người thẩm tra hiểu sai những đặc tính của đối tượng ở những câu hỏi cơ bản. Yếu tố con người và mục tiêu của cuộc thẩm tra thường là 2 lý do vì sao Cuối cùng thẩm tra với máy polygraph thường không được chấp nhận. Hai loại Cuối cùng sai: + Dương tính giả: đối tượng trả lời thật nhưng bị hiểu nhầm thành noi doi . + Âm tính giả: đối tượng noi doi nhưng được hiểu thành nói thật. “Theo thống kê , dương tính giả thường xảy ra nhiều hơn là âm tính giả” , theo Horvath. Những nhà chỉ trích chiếc máy polygraph tuy là , việc Cuối cùng dương tính giả xảy ra luôn luôn hơn là điều không chấp nhận được , hệ thống này tựa hồ luôn kháng cự người nói thật. Những lỗi xảy ra thường do người thẩm tra Không tính trước kĩ hoặc họ phân tách sai Cuối cùng thẩm tra. “Lách luật”. Bình thường , những người trải qua cuộc thẩm tra với máy polygraph thường tìm cách đánh lừa chiếc máy. Đã có nhiều trang web hay những cuốn sách ra đời nhằm mục tiêu hướng dẫn người ta qua mặt chiếc máy. Dưới đây là một số giá dụ giúp người ta lừa thiết bị này: + Dùng thuốc giảm đau. + Dùng thuốc chống ra mồ hôi ở đầu ngón tay. + Dùng đinh dưới gót giầy. + Tự cắn vào lưỡi , môi hay má. Ý tưởng đánh lừa chiếc máy này xuất phát từ việc nó giúp họ làm sai lệch đi Cuối cùng của cuộc thẩm tra. Đối tượng sẽ có những đáp ứng Đồng dạng cho mọi câu hỏi , do đó người thẩm tra không thể phát xuất hiện hành vi nói dối. Giá dụ , một người đặt chiếc đinh trong giày của mình , sẽ dẵm lên chiếc đinh ngay sau khi câu hỏi được đọc lên; đặc tính sinh lý của cơ thể khi dẵm lên đinh đã che đi đặc tính khi nghe câu hỏi , khiến cho mọi đáp tương ứng các câu hỏi đều như nhau. Dù Cuối cùng như thế nào đi nữa , nó sẽ rất ít giá trị pháp lý. Bình thường , thầy cãi bào chữa sẽ cố tình nói rằng bị can đã vượt qua cuộc thẩm tra. Bạn sẽ rất ít khi nghe được sự La ó từ người thẩm tra ngay cả khi đối tượng biểu hiện những đặc tính của sự giả trá. Cuối cùng thẩm tra rất ít khi được chấp nhận. New Mexico là bang độc nhất chấp thuận Cuối cùng của cuộc thẩm tra. Các bang khác đưa ra nhiều quy định hơn đối với một bài thẩm tra. Nói gì thì nói trong hầu hết các trường hợp , người ta đều chấp thuận Cuối cùng như là một thí nghiệm ban đầu trên đối tượng. Ở mực độ liên bang , các Các quy định cho một cuộc thẩm tra còn cao hơn và Cuối cùng phải qua sự thảo luận và chấp thuận của bồi thẩm đoàn.